Publicatie oud arrest uit 1887: is het meenemen van een aangespoelde balk op het strand diefstal?
Kan het meenemen van een aangespoelde balk op het strand worden gekwalificeerd als diefstal? De Hoge Raad beantwoordde deze vraag in 1887 ontkennend.
De zaak
Een 30-jarige landbouwer uit Lies (Terschelling) vond op 7 juni 1887 een aangespoelde balk op het strand. Hij nam die balk mee naar huis. Hij werd vervolgd voor diefstal van de balk. Hem werd tenlastegelegd “dat hij op 7 juni 1887 op het Noorderstrand of Boschplaat te Terschelling eenen aldaar liggenden, hem beklaagde niet toebehoorenden balk, met het oogmerk om denzelven wederrechtelijk zich toe te eigenen, heeft weggenomen ten nadeele van hem aan wien dezelve toebehoorde”.
Het Gerechtshof te Leeuwarden verklaarde de verdachte schuldig aan diefstal van de balk en legde hem een fikse boete op van twintig gulden (bedrag van 280 euro nu dat dezelfde koopkracht heeft als twintig gulden in 1887). De verdachte stelde van deze uitspraak beroep in cassatie in bij de Hoge Raad.
Oordeel Hoge Raad
De Hoge Raad vernietigde de uitspraak van het hof. De Hoge Raad stelde voorop dat voor een bewezenverklaring van diefstal is vereist dat het weggenomen goed aan een ander dan de verdachte toebehoort. Met andere woorden: van diefstal is alleen dan sprake als het goed dat door de verdachte is weggenomen een eigenaar heeft. Vervolgens overwoog de Hoge Raad dat het hof zijn oordeel dat de landbouwer schuldig was aan diefstal had gegrond op het feit dat de balk een ‘gestrand goed’ was en op een uitleg van artikel 551 tot en met 558 (oud) van het Wetboek van Koophandel, waaruit volgens het hof volgde dat in het algemeen alle gestrande goederen een eigenaar hebben, ook al is die eigenaar onbekend. Die uitleg van het hof was volgens de Hoge Raad onjuist, omdat artikel 551 tot en met 558 Wetboek van Koophandel geen erkenning of toekenning van eigendomsrecht van gestrande goederen inhouden. Die bepalingen houden slechts in dat gestrande goederen onder bewaring moeten worden gesteld van daartoe bij de wet aangewezen ambtenaren en dat, als de eigenaar zich niet meldt, na verloop van tien jaar de opbrengst van de verkochte strandvondsten als ‘vaceerend goed’ aan de Staat toekomt. Uit de wet volgde dus niet dat gestrande goederen, voordat zij ter bewaring zijn aangegeven aan de daartoe bevoegde ambtenaren, steeds een eigenaar hebben. Daarentegen geldt, zo verduidelijkte de Hoge Raad, ook voor strandvondsten dat “uit hun toestand, uit de merken en kenteekenen die zij mochten dragen, of uit andere bewezen omstandigheden alleen kan blijken of zij een eigenaar hebben en dus het voorwerp van diefstal kunnen uitmaken”.
De Hoge Raad vernietigde het arrest van het Gerechtshof te Leeuwarden en verwees de zaak naar het Gerechtshof te Amsterdam, zodat het hoger beroep opnieuw kon worden berecht en afgedaan.
Publicatie 'oude' (mijlpaal)arresten
Sinds december 2019 publiceert de Hoge Raad oude (mijlpaal)arresten. Inmiddels zijn al zo’n 800 'oude' arresten online te vinden. In aanloop naar de publicatie van het 1000ste oude arrest wordt de komende tijd in ieder geval elke twee weken (en zo mogelijk vaker) een bijzonder, nog te publiceren arrest, uitgelicht. Eerder zijn het arrest Lindenbaum-Cohen, het arrest ‘Aletta Jacobs’, het arrest Levenslang na afschaffing van de doodstraf en het Geweerarrest, het arrest over de dramatische ontvoering en levensberoving van een 13-jarige Haagse jongen in 1880, drie arresten over de positie van de vrouw in de rechtspraak, het arrest Gold Flake en het Driedagenarrest op deze wijze belicht.
Uitspraken van de Hoge Raad worden sinds het jaar 2000 geanonimiseerd gepubliceerd op rechtspraak.nl. Daarvóór vond publicatie van arresten hoofdzakelijk plaats via redacties van jurisprudentie-uitgaven van uitgevers. Een aantal arresten is door de uitgevers wel digitaal beschikbaar gesteld maar staat, in veel gevallen ook bewerkt, in databanken waarvoor een abonnement moet worden afgesloten. De Hoge Raad ziet het maatschappelijk belang van, en ook als zijn maatschappelijke taak in, het (gratis) online beschikbaar stellen van ‘oude’ (‘mijlpaal’)arresten van vóór het jaar 2000.
Veel van de inmiddels gepubliceerde arresten moesten worden opgevraagd uit het archief in Kampen en het Nationaal Archief in Den Haag. Deze arresten zijn vervolgens gescand en de handgeschreven arresten overgetypt, daarna zorgvuldig gecontroleerd, geanonimiseerd waar nodig en overgezet naar het systeem om ze te kunnen publiceren op rechtspraak.nl.
Kijk op onze website (onder Mijlpaalarresten) voor de lijst met de inmiddels gepubliceerde ‘oude’ mijlpaalarresten.