Publicatie oud (mijlpaal)arrest: het fiscale Driedagenarrest
In 1926 wees de Hoge Raad het zogenoemde Driedagenarrest. In dit arrest paste de Hoge Raad voor het eerst fraus legis toe in het belastingrecht (Successiewet). Fraus legis is een bijzonder rechtsmiddel dat de rechter kan gebruiken om misbruik van de wet te bestrijden. Van fraus legis is sprake als het gaat om constructies die bedoeld zijn om belastingen te besparen en strijdig zijn met doel en strekking van de wet. Sinds vandaag staat deze oude uitspraak online op www.rechtspraak.nl.
De zaak
Aan een echtpaar werd een geldsom geschonken. Deze schenking was bezwaard met een periodieke uitkering, waardoor de schenker jaarlijks een bedrag van het echtpaar ontving. Deze periodieke uitkering zou ophouden drie dagen vóór het overlijden van de schenker. De schenker overleed in oktober 1922.
Op basis van de destijds geldende Successiewet (artikel 11 van de oude Successiewet) zou een schenking van een periodieke uitkering die doorloopt tot het overlijden van de schenker leiden tot heffing van successierecht. Om die heffing te ontlopen had de schenker in deze zaak de periodieke uitkering toegezegd tot drie dagen voor zijn overlijden. Volgens de wet zou dan geen successierecht geheven kunnen worden.
Oordeel Hoge Raad
Door de overeenkomst drie dagen voor het overlijden van de schenker te laten eindigen had dit volgens de Hoge Raad ‘geen andere bedoeling dan om de werking van genoemd wetsvoorschrift te verijdelen’. Er was dan ook volgens de Hoge Raad een periodieke uitkering tot stand gekomen die ‘practisch op ééne lijn is te stellen met eene die tot aan het overlijden van de schenker zou hebben voortgeduurd.’ De 'slimme clausule' in de schenkingsovereenkomst kwam dan ook neer op wetsontduiking. Dit bracht met zich dat de ontvangen geldsom door het echtpaar onder de Successiewet was belast waardoor het echtpaar toch successierecht was verschuldigd.
Publicatie 'oude' (mijlpaal)arresten
Sinds december 2019 publiceert de Hoge Raad oude (mijlpaal)arresten. Inmiddels zijn al zo’n 800 'oude' arresten online te vinden. In aanloop naar de publicatie van het 1000ste oude arrest wordt de komende tijd elke twee weken een bijzonder, nog te publiceren arrest, uitgelicht. Eerder zijn het arrest Lindenbaum-Cohen, het arrest ‘Aletta Jacobs’, het arrest Levenslang na afschaffing van de doodstaf en het Geweerarrest, het arrest over de dramatische ontvoering en levensberoving van een 13-jarige Haagse jongen in 1880, drie arresten over de positie van de vrouw in de rechtspraak en het arrest Gold Flake op deze wijze belicht.
Uitspraken van de Hoge Raad worden sinds het jaar 2000 geanonimiseerd gepubliceerd op rechtspraak.nl. Daarvóór vond publicatie van arresten hoofdzakelijk plaats via redacties van jurisprudentie-uitgaven van uitgevers. Een aantal arresten is door de uitgevers wel digitaal beschikbaar gesteld maar staat, in veel gevallen ook bewerkt, in databanken waarvoor een abonnement moet worden afgesloten. De Hoge Raad ziet het maatschappelijk belang van, en ook als zijn maatschappelijke taak in, het (gratis) online beschikbaar stellen van ‘oude’ (‘mijlpaal’)arresten van vóór het jaar 2000.
Veel van de inmiddels gepubliceerde arresten moesten worden opgevraagd uit het archief in Kampen en het Nationaal Archief in Den Haag. Deze arresten zijn vervolgens gescand en de handgeschreven arresten overgetypt, daarna zorgvuldig gecontroleerd, geanonimiseerd waar nodig en overgezet naar het systeem om ze te kunnen publiceren op rechtspraak.nl.
Kijk op onze website (onder Mijlpaalarresten) voor de lijst met de inmiddels gepubliceerde ‘oude’ mijlpaalarresten.
Publicatie op rechtspraak.nl
Uitspraak: ECLI:NL:HR:1926:78
Conclusie: ECLI:NL:PHR:1926:1