Beslissing opheffing strafvorderlijk beslag op geldtransport van 19,5 miljoen euro vanuit Suriname blijft niet in stand
De beslissing van de rechtbank tot opheffing van het strafvorderlijk beslag op een geldtransport vanuit Suriname van 19,5 miljoen euro blijft niet in stand. Dat heeft de Hoge Raad vandaag geoordeeld. Dit oordeel heeft tot gevolg dat het beklag van (onder meer) de Centrale Bank van Suriname tegen het strafvorderlijk beslag op het geld opnieuw moet worden behandeld en beoordeeld door het gerechtshof.
De zaak
Op 17 april 2018 heeft de Fiscale Inlichtingen en Opsporingsdienst (FIOD) een geldzending van bijna 19,5 miljoen euro inbeslaggenomen wegens verdenking van witwassen. Deze geldzending was een paar dagen daarvoor per vliegtuig uit Suriname aangekomen op de luchthaven Schiphol en had als eindbestemming Hong Kong waar het zou worden omgezet in giraal geld en vervolgens weer aan de liquide middelen van de handelsbanken zou worden toegevoegd. Het geld is eigendom van drie Surinaamse banken (hierna: de handelsbanken). De Centrale Bank van Suriname was de ‘shipper’ van het geld. De handelsbanken en de Centrale Bank van Suriname hebben gezamenlijk een beklag tegen de inbeslagneming ingediend.
Het oordeel van de rechtbank
De rechtbank verklaarde het beklag gegrond. De rechtbank vond dat het geld niet in beslag genomen had mogen worden omdat de Centrale Bank van Suriname een staatsorgaan is dat volgens het internationale recht (volkenrecht) immuniteit geniet. Met de geldzending voerde de centrale bank een wettelijke taak uit, waaronder het verzorgen van de geldsomloop in Suriname en het vergemakkelijken van het girale betalingsverkeer. Daarom geniet zij immuniteit van strafvorderlijk beslag voor zover dat beslag betrekking heeft op voorwerpen die zij onder zich heeft ten behoeve van de uitoefening van haar publieke taak. Dat het geld niet aan de centrale bank in eigendom toebehoort, maakt dat niet anders volgens de rechtbank.
Het Openbaar Ministerie (OM) stelde tegen die beslissing beroep in cassatie in bij de Hoge Raad.
Cassatieberoep OM
Het OM vroeg de Hoge Raad de beslissing van de rechtbank te vernietigen. Het OM is het niet eens met het oordeel van de rechtbank over de aan de Centrale Bank van Suriname toekomende immuniteit.
Het is voor het eerst dat van de Hoge Raad een oordeel in een strafzaak wordt gevraagd over de aan het volkenrecht ontleende immuniteit (artikel 8d in het Wetboek van Strafrecht) in relatie tot de bevoegdheid van het OM om strafvorderlijk beslag te leggen onder een vreemde staat.
Advies advocaat-generaal (AG) aan de Hoge Raad
AG Spronken adviseerde de Hoge Raad in haar conclusie van 2 februari jl. de beslissing van de rechtbank in stand te laten. Volgens haar is het strafvorderlijk beslag op het geldtransport door de rechtbank terecht opgeheven.
Oordeel Hoge Raad
De Hoge Raad kijkt anders naar de zaak en oordeelt dat de cassatieklacht van het OM slaagt. Volgens de Hoge Raad kan uit het internationaal gewoonterecht hooguit worden afgeleid dat een centrale bank aanspraak kan maken op immuniteit voor zover het ‘property’ van de centrale bank betreft dat bestemd is of wordt aangewend voor de taakuitoefening van de centrale bank in verband met monetaire politiek en valutabeleid. De rechtbank heeft vastgesteld dat de handelsbanken rechthebbende en daarmee eigenaar waren en bleven met betrekking tot het inbeslaggenomen geld. Het geld zou weer aan de liquide middelen van de handelsbanken worden toegevoegd nadat het bij een Chinese bank was omgezet in giraal geld. De betrokkenheid van de Centrale Bank van Suriname bij dat geld was niet meer dan een faciliterende rol bij de voorgenomen omzetting van het contante geldbedrag door de handelsbanken. Het oordeel van de rechtbank dat immuniteit niet in de weg staat aan het feit dat het geld niet aan de centrale bank in eigendom toebehoort vindt de Hoge Raad daarom niet begrijpelijk.
De Hoge Raad verwijst de zaak naar het gerechtshof Amsterdam om opnieuw te worden behandeld en beoordeeld. Daarbij wijst hij erop dat dat ook geldt voor het door de handelsbanken ingestelde beklag.