Schorsing en ontslag van rechters

Volgens de Grondwet worden rechters voor het leven benoemd. Dit is een waarborg voor de onafhankelijkheid van de rechtspraak. Het kan voorkomen dat een rechter tijdelijk (schorsing) of blijvend (ontslag) uit zijn/haar functie moet worden ontheven. De Wet rechtspositie rechterlijke ambtenaren geeft hiervoor een regeling.

Die wet bepaalt in welke gevallen een rechter kan worden ontslagen, bijvoorbeeld omdat hij/zij langdurig en blijvend ziek is, of omdat hij/zij over onvoldoende vakkennis en vaardigheden blijkt te beschikken. De wet bepaalt ook in welke gevallen een rechter kan worden geschorst, bijvoorbeeld als hij/zij strafrechtelijk wordt vervolgd wegens een misdrijf. Als de strafvervolging leidt tot een onherroepelijke veroordeling kan dit volgens de wet een reden zijn voor ontslag.

Een rechter kan niet worden ontslagen om de reden dat hij/zij (achteraf gezien) een onjuiste beslissing heeft genomen. De inhoudelijke controle op beslissingen van de rechter vindt plaats doordat die beslissingen – door het instellen van beroep - ter toetsing en vernietiging kunnen worden voorgelegd aan een hogere rechter.

Disciplinaire maatregelen

Aan een rechter kan ook een disciplinaire maatregel worden opgelegd, bijvoorbeeld als hij/zij zich gedraagt op een manier waardoor het vertrouwen in de rechtspraak ernstig wordt geschaad. Dit kan een “lichte“ maatregel zijn, zoals schriftelijke berisping, maar ook een zware maatregel: strafontslag.

Procedure

Voor al deze gevallen geldt als procedure dat de Hoge Raad de beslissing over schorsing, ontslag of een disciplinaire maatregel neemt op vordering van de procureur-generaal en nadat de betrokken rechter is gehoord.

Een rechter kan ook zelf vragen om ontslag. Dat wordt niet verleend door de Hoge Raad maar door de Kroon. Voor sommige gevallen, bijvoorbeeld langdurige en blijvende ziekte, is die mogelijkheid uitdrukkelijk vastgelegd in de wet.