Kunstwerk: schilderij Hoge Raad


Op het schilderij Hoge Raad is een drukbevolkte rechtszaal afgebeeld. De wanden van deze rechtszaal zijn bedekt met kunsthistorische verwijzingen naar de ontwikkeling van het Nederlands recht en de grondwet. We zien voormalige politici, geleerden, staatshoofden en filosofen. Naast het recht is ook het onrecht, agressie en geweld zichtbaar – de uitvergrote verbeelding van de bloederige moord op de gebroeders De Witt is hiervan een duidelijk voorbeeld.

Bekijk hier het interactieve schilderij

schilderij Hoge Raad
Helen Verhoeven, Hoge Raad 2015, Olieverf op doek, 400 x 647 cm

Ook mythologische figuren zijn aanwezig: Adam en Eva, Judith, Justitia en Medusa. Hiernaast zien we de afname van het kruis (door Rembrandt) en de opstijging naar de hemel (door Jeroen Bosch). Geweld buiten Nederland komt in beeld via iconische schilderijen van onder andere Marlene Dumas en Picasso. De werkelijke en mythologische figuren vormen samen een index van de eindeloze strijd tussen recht en onrecht, goed en kwaad.

Een rij raadsheren aan een lange gebogen tafel snijdt het schilderij in twee delen. Van de raadsheren zijn weinig figuren herkenbaar, maar in het midden zit mr. dr. L.E. Visser. Mr. Visser was de eerste joodse president van de Hoge Raad, maar is in 1941 door de Duitse bezetters ontslagen – zonder publiekelijk protest van de andere raadsheren.  Om het onrecht van toen te onderstrepen heeft de Hoge Raad de grote zittingszaal naar mr. Visser genoemd.

Voor de rechtsheren verschijnt de menigte: de treurige, boze, eenzame, lieve, vertrouwde en vervreemdende figuren die samen onze chaotische samenleving vormen. Dit alles wordt overkoepeld door een gigantische lumineuze kroonluchter.

Verhoeven werkte een jaar aan het schilderij. Zij schilderde het 4 x 6,47 meter doek met hulp van een hoogwerker in haar atelier in Berlijn.

Het schilderij toegelicht

Onderdelen schilderij Hoge Raad

Bekijk hier het interactieve schilderij

1. De lijken van de gebroeders Johannes en Cornelis de Witt, Jan de Baen, 1672
2. Afdaling van het kruis, Rembrandt van Rijn, 1634
3. Koning Willem I, Mattheus Ignatius van Bree, 1772-1839
4. Judith met het hoofd van Holofernes, Hans Baldung Grien, ca. 1530
5. Perseus’ letzte Aufgabe, Max Beckmann, 1949
6. Visioenen uit het hiernamaals, Hieronymus Bosch, 1490
7. Adam and Eva, Jan Gossaert, 1505-1507
8. Kompositie V, Rudi van de Wint, 1982
9. Stern (Ulrike Meinhof), Marlene Dumas, 2004
10. Guernica, Pablo Picasso, 1937
11. Johan van Oldenbarnevelt, Michiel van Mierevelt, 1590-1624
12. Alegoria de la Justicia, Gaetano Gandolfi, 1760’s
13. Justus Lipsius, Peter Paul Rubens, 1611-1612
14. Johan Thorbecke, Johan Heinrich Neuman, 1852
15. Johannes Wier, Pieter Holsteyn II, 1660
16. Karel de Stoute, Rogier van der Weyden, 1460
17. Baruch Spinoza, anoniem, ca. 1665
18. Desiderius Erasmus, Hans Holbein de Jonge, 1523
19. Justitia
20. Portretten van de procureurs-generaal van de Hoge Raad der Nederlanden
21. Portretten van de presidenten van de Hoge Raad der Nederlanden
22. Lodewijk Ernst Visser
23. Koning Willem II, Jan Adam Kruseman, 1849
24. Napoleon, Jacques-Louis David, 1812
25. Hugo de Groot, Jan A. van Ravesteyn, 1610-1625
26. Willem de Zwijger, Adriaen Thomasz Key, 1580
27. Dirk Volkerts Coornhert, Cornelis van Haarlem, 1580-1600
28. Aletta Jacobs
29. Eduard Maurits Meijers
30. Rudolph Cleveringa
31. Judith met het Hoofd van Holofernes
32. Kenau Simonsdochter Hasselaer, anoniem, laat 16e eeuw


Totstandkoming

Het schilderij kwam tot stand onder de percentageregeling beeldende kunsten bij rijksgebouwen, waarin een deel van de bouwsom is bestemd voor beeldende kunst. Een kunstcommissie waarin de Hoge Raad, KAAN architecten, het Rijksvastgoedbedrijf en bouwonderneming BAM waren vertegenwoordigd, wilde een schilderij waarin het instituut de Hoge Raad der Nederlanden en de thema's recht en rechtspleging zou worden gereflecteerd.

Publicatie

Er is een publicatie gemaakt met een 1:1 reproductie van het schilderij Hoge Raad. Het 350 pagina’s tellende boek bevat een essay van Maria Barnas en een index met informatie over alle historische verwijzingen

Over de kunstenaar Helen Verhoeven

Helen Verhoeven (Leiden, 1974) woonde tot haar 12e in Oegstgeest. In 1986 verhuisde zij naar Los Angeles. Zij studeerde eerst aan het San Francisco Art Institute en later aan de New York Academy of Art. In 2005 en 2006 was ze een resident aan de Rijksakademie te Amsterdam. Sinds 2009 woont ze in Berlijn. In 2008 ontving Verhoeven de Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst en in 2010 de Wolvecampprijs. Haar werk is onder andere vertoond in het Bonnefantenmuseum, Saatchi Gallery, Kestnergesellschaft, Stedelijk Museum Amsterdam, Gemeentemuseum Den Haag, Dordrecht Museum, the Essl Museum, en de FLAG Art Foundation. In Nederland word zij vertegenwoordigd door Galerie Stigter van Doesburg.